شاخص آپنه-هیپوینه که به اختصار AHI نامیده می‌شود معیاری است که با کمک آن می‌توان اختلال خواب آپنه را تشخیص داد. این شاخص یکی از چندین روشی است که جهت بررسی شدت آپنه و هیپوینه هنگام خواب توسط متخصصان تجویز می‌شود.
شاخص آپنه هیپوینه (AHI) چیست؟
هیپوینه نیز یک اختلال خواب مشابه آپنه است که تنفس بیمار به صورت جزئي برای 10 ثانیه یا بیشتر قطع می‌شود. در هیپوینه حداقل 30 درصد جریان هوا برای حداقل 10 ثانیه کاهش می‌یابد. (آپنه خواب به وضعیتی گفته می‌شود که تنفس فرد در هنگام خواب به مدت 10 ثانیه و یا بیشتر متوقف می‌شود. در آپنه تقریباُ 90 درصد جریان هوا برای حداقل 10 ثانیه قطع می‌شود.) این اختلالات باعث می‌شود شما بدون اینکه متوجه شوید بارها از خواب بیدار شوید تا بتوانید نفس بکشید. در صورتی که مشکوک به آپنه و هیپوینه خواب باشید، تست خواب برای شما تجویز می‌شود.
بیشتر بخوانید: درمان خواب سنگین
نحوه اندازه‌گیری شاخص آپنه هیپوینه (AHI)
شاخص آپنه-هیپوپنه (AHI) نشان دهنده میانگین تعداد آپنه‌ها و هیپوپنه‌ها در هر ساعت خواب است. برای محاسبه این شاخص، پزشکان تعداد کل رویدادهای آپنه و هیپوپنیک را در طول کل ساعات خواب شما محاسبه می‌کنند و آن را بر تعداد کل ساعات خواب تقسیم می‌کنند. برای ثبت یک رویداد، آپنه یا هیپوپنه باید حداقل 10 ثانیه یا بیشتر طول بکشد. AHI به عنوان یک معیار مهم در تشخیص و شدت اختلال انسدادی خواب (OSA) استفاده می‌شود.
پزشکان معمولا از معیار AHI در طول یک مطالعه خواب یا پلی‌سومنوگرافی (PSG) استفاده می‌کنند. در این مطالعه، آن‌ها امواج مغزی، سطح اکسیژن خون، ضربان قلب و تنفس شما را در هنگام خواب بررسی می‌کنند. PSG در آزمایشگاه خواب انجام می‌شود، اما نسخه ساده‌تری آن را می‌توان در خانه انجام داد. در هر صورت، این آزمون به کمک سنسورها و دستگاه‌های خاصی که بر روی بدن شما قرار می‌گیرند، انجام می‌شود تا اطلاعات دقیقی در مورد خواب، وضعیت تنفس و سایر پارامترهای خواب شما به دست آید.
شاخص آپنه-هیپوپنه (AHI) به عنوان اندازه‌گیری اولیه استفاده می‌شود. پزشک برای درک بهتر شدت OSA، معیارهای دیگری را نیز بررسی می‌کند. برای مثال، شاخص عدم اشباع اکسیژن (ODI) نیز اندازه‌گیری می‌شود. این شاخص نشان می‌دهد که چند بار در ساعت سطح اکسیژن خون شما به مدت ۱۰ ثانیه یا بیشتر از حد طبیعی کاهش می‌یابد.
بیشتر بخوانید: نحوه صحیح خوابیدن
تفسیر نتایج شاخص آپنه-هیپوینه
شاخص آپنه-هیپوینه از تقسیم تعداد دفعاتی که در طی شب دچار آپنه یا هیپوینه می‌شوید بر ساعاتی که خوابیده‌اید به دست می‌آید و نتایج آن بدین صورت تفسیر می شود:
- خواب طبیعی: شاخص آپنه-هیپوینه کمتر از 5 بار در یک ساعت است
- آپنه خواب خفیف: شاخص آپنه-هیپوینه بین 5 تا 14 بار در ساعت قرار دارد.
- آپنه خواب متوسط: شاخص آپنه-هیپوینه بین 15 تا 29 بار در ساعت قرار دارد.
- آپنه خواب شدید: شاخص آپنه-هیپوینه بیشتر از 30 بار در ساعت است.
(زمان خواب: میزان زمانی که بدن در کمترین حالت پاسخ گویی قرار دارد و میزان حرکت و متابولیسم بدن کاهش می‌یابد.) احتمال بروز آپنه خواب در کودکان کمتر است. به گفته‌ی متخصصان شاخص آپنه-هیپوینه بالای 1 برای کودکان غیرعادی است. در صورتی که این شاخص برای یک کودک بالای 5 باشد احتیاج به درمان دارد.
نکته: در برخی موارد ممکن است شاخص آپنه-هیپوینه به صورت جداگانه برای شاخص آپنه (AI) و یا شاخص هیپوینه (HI) ارائه شود.
درمان با توجه به نتایج شاخص آپنه-هیپوینه
جهت درمان با توجه به نتایج شاخص آپنه-هیپوینه باید به این موارد نیز توجه شود:
- سایر اطلاعاتی که از نتایج تست خواب به دست می‌آید
- علائم دیگری که ممکن است وجود داشته باشد
- وضعیت سلامت کلی بیمار
اگر شاخص آپنه-هیپوینه شما متوسط و یا شدید باشد، لازم است در هنگام خواب از دستگاه‌ه CPAP که باعث فشار مثبت به صورت مداوم در راه هوایی می‌شود استفاده نمائید. این دستگاه شامل یک ماسک است که به وسیله‌ی یک لوله به دستگاهی متصل است. این دستگاه با دمیدن هوا به بینی باعث می‌شود در طی شب به دلیل آپنه خواب، بیدار نشوید. جهت درمان لازم است تغییراتی نیز در سبک زندگی خود داشته باشید که تعدادی از آن‌ها عبارتند از:
- کاهش وزن
- ورزش کردن
- ترک سیگار
- خوابیدن به سمت پهلو و یا روی شکم (به جای خوابیدن به روی کمر)
سایر شاخص‌هایی که جهت بررسی وضعیت سلامت خواب به کار برده می‌شوند:
- شاخص اختلالات تنفسی یا RDI: این شاخص علاوه بر آپنه و هیپوینه سایر اختلالات مرتبط با تلاش تنفسی را مورد بررسی قرار می‌دهد. در برخی موارد علاوه بر شاخص آپنه-هیپوینه ممکن است به نتایج شاخص اختلالات تنفسی نیز نیاز باشد تا پزشک بتواند جهت درمان اقدام لازم را ارائه نماید.
- سطح اکسیژن: قطع تنفس در هنگام خواب موجب کاهش سطح اکسیژن خون می‌شود. میزان اکسیژن خون در طی خواب هنگام تست خواب در طول شب نیز ثبت می‌شود و در گزارش مطالعه‌ی خواب ارائه می‌شود. این شاخص نیز معیار مناسبی جهت بررسی اختلالات تنفسی در هنگام خواب است.
نتیجه گیری
شاخص آپنه-هیپوپنه (AHI) نشان دهنده میانگین تعداد آپنه‌ها و هیپوپنه‌ها است که در هر ساعت خواب تجربه می‌کنید. این شاخص با محاسبه تعداد کل رویدادهای آپنه و هیپوپنه در طول کل ساعات خواب و تقسیم آن بر تعداد کل ساعات خواب محاسبه می‌شود. AHI به عنوان یک معیار مهم در تشخیص و شدت اختلال انسدادی خواب (OSA) استفاده می‌شود. با کمک AHI، پزشکان می‌توانند شدت OSA را تعیین کرده و برنامه‌ی درمانی مناسب برای شما تعیین کنند