توهمات هیپنوپامپیک چیست؟ توهماتی هستند که هنگام بیدار شدن در صبح و در حالتی میان خواب دیدن و بیداری رخ می‌دهند. این توهم نسبتا شایع است و در بیش از 12 درصد از افراد رخ می دهد. این توهم به اندازه توهمات هیپناگوژیک رایج نیستند اما در 37٪ از افراد رخ می‌دهد. توهمات هیپنوپمپیک در هنگام بیدار شدن فرد رخ می دهد. به طور کلی، توهم، تجربیات حسی هستند که با آنچه در واقعیت اتفاق می افتد، مطابقت ندارند.
توهمات هیپنوپمپیک تنها زمانی رخ می‌دهد که فرد در حال بیدار شدن است. معمولا افرادی که این توهم را تجربه می‌کنند، متوجه می شوند که آنچه می‌بینند یا می‌شنوند، واقعی نیست. افرادی که این توهم را دارند و سایر علائم مرتبط با عدم سلامت روان را تجربه نمی‌کنند، دلیلی ندارند که فکر کنند دچار بیماری روانی شده‌اند.
توهمات هیپنوپامپیک چیست؟
توهمات هیپنوپامپیک جزو گروهی از اختلالات خواب است که شامل حرکات، رفتارها یا تجربیات ناخواسته ای است که هنگام بیدار شدن اتفاق می افتد. توهمات هیپنوپومپیک شامل تجربه چیزی است که بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب، واقعی نیست. این توهمات می تواند شامل یک یا چند حس باشد، به این معنی که شما ممکن است چیزی را ببینید، بشنوید یا احساس کنید که واقعا وجود ندارد.
این توهمات با رویاها متفاوت است. آن‌ها همچنین از توهماتی که در طول روز یا هنگام به خواب رفتن رخ می دهند متمایز هستند. توهمات Hypnopompic معمولا بی ضرر هستند، اما می توانند ترسناک باشند و حتی ممکن است برخی از افراد را وادار به پریدن از رختخواب کنند.
بیشتر بخوانید: نحوه صحیح خوابیدن
علائم توهم هیپنوپامپیک
توهمات هیپنوپمپیک یا نارسایی خواب شبانه، که تا 70 درصد افراد حداقل یک بار آن را تجربه می‌کنند، معمولا به صورت توهمات بصری رخ می‌دهند، اما این توهم می‌تواند به صورت شنوایی یا لمسی نیز رخ دهد. بر خلاف رویا یا کابوس، ممکن است یک لحظه طول بکشد تا متوجه شوید که توهم هیپنوپمپیک شما واقعی نبوده است. علائم توهم هیپنوپمپیک شامل موارد زیر می‌شوند:
- شنیدن صداها: ممکن است صداهای مختلفی را بشنوید، مانند زنگ‌ها، صدای صحبت کردن، صدای خراشیدن و غیره.
- دیدن رنگ‌ها یا تصاویر: می‌توانید رنگ‌ها، تصاویر اشکال هندسی یا تصاویر حیوانات و افراد را مشاهده کنید.
- دیدن افراد یا حیوانات: ممکن است اینطور به نظر برسد که افراد یا حیواناتی در اتاق شما حضور دارند.
- دیدن حرکت اشیاء: ممکن است احساس کنید که اشیاء در اتاق شما حرکت می‌کنند یا به شکل‌های غیرمعمولی تغییر می‌کنند.
- شنیدن صداهای مختلف: می‌توانید صداهایی همچون گفتگوها، صدای تلویزیون یا موسیقی را بشنوید، در حالی که واقعیت اینطور نیست.
- احساس بی وزنی: ممکن است در حین توهم هیپنوپمپیک احساس کنید که بدنتان بی وزن شده و در حالت پرواز یا سقوط هستید.
- حضور شخص دیگری در اتاق: ممکن است احساس کنید که یک شخص دیگر در اتاق شما حضور دارد.
بیشتر بخوانید: علت تعریق شبانه در مردان
توهم هیپنوپمپیک و علل بروز آن
علت دقیق توهمات هیپنوپمپیک ناشناخته است. با این حال، شرایط یا فعالیت‌های زمینه‌ای می‌توانند عوامل خطر برای این دست از توهمات باشند و وقوع آن‌ها را افزایش دهند. علل احتمالی توهمات هیپنوپمپیک عبارتند از:
بی‌خوابی
مشکلات خواب مانند بی‌خوابی می تواند در شروع این توهمات ( به دلیل بیداری مکرر) نقش داشته باشد. از آنجایی که افراد مبتلا به بی خوابی زمان بیشتری را در دوره های گذار بین خواب و بیداری تجربه می کنند، بیشتر مستعد این دست از توهمات هستند.
بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون معمولا باعث خواب پراکنده، بی‌خوابی و سایر شرایط مانند اختلال رفتار حرکت سریع چشم می شود. این مشکلات خواب می تواند منجر به افزایش توهمات صبح هنگام پس از بیدار شدن شود.
نارکولپسی
توهمات هیپنوپومپیک در بیماران مبتلا به نارکولپسی شایع است و در 40 تا 80 درصد از بیماران مبتلا به این بیماری رخ می دهد. محققان بر این باورند که توهمات در افراد مبتلا به نارکولپسی شایع است زیرا بیماران پدیده خواب REM را تجربه می کنند.
بیشتر بخوانید: تعریق شبانه کودکان
افسردگی و اختلالات خلقی
مسائل مربوط به سلامت روان مانند افسردگی و اختلال دوقطبی نیز می تواند احتمال ایجاد توهمات صبح هنگام را افزایش دهد، زیرا این شرایط ممکن است بر الگوی خواب تاثیر بگذارد، بیداری را افزایش یا کاهش دهد و منجر به استفاده از برخی داروها شود. به طور خاص، استفاده از داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای با افزایش توهمات هیپنوپمپیک مرتبط است.
اختلالات اضطرابی
در حالی که اختلالات اضطرابی معمولا باعث توهمات هیپنوپومپیک نمی شوند، می توانند احتمال تجربه آن‌ها را افزایش دهند. کسانی که مستعد اضطراب هستند و این اختلالات را تجربه می کنند ممکن است آن‌ها را ترسناک ببینند که منجر به افزایش اضطراب شبانه می‌شود .
استفاده از مواد مخدر و الکل
استفاده از مواد مخدر و الکل می‌تواند تاثیرات منفی بر روی خواب و روند خواب برخی افراد داشته باشد و موجب بروز توهمات هیپنوپمپیک شود.
داروها
برخی از آنتی بیوتیک‌ها و داروهای روانپزشکی می تواند موجب بروز این توهم گردد. این توهم می‌تواند عوارض جانبی برخی داروهای تجویزی خواب آور یا ضد اضطراب باشد. علاوه بر این، تداخل بین برخی داروها نیز می تواند باعث ایجاد توهم شود. صحبت با پزشک متخصص در مورد تمام داروهایی که مصرف می کنید برای اطمینان از دریافت داروی مناسب برای شما مهم است.
درمان توهم هیپنوپامپیک
درمان توهمات هیپنوپمپیک بستگی به علت و شدت آن‌ها دارد. مراجعه به پزشک معالج شما می‌تواند در شناسایی و درمان علل مرتبط کمک کند. مداخله‌های روانشناختی مانند روش‌های ترکیبی شناختی-رفتاری، تغییر در روال خواب و مدیریت استرس از جمله روش‌های مورد استفاده برای درمان هستند. در برخی موارد، مصرف داروها نیز ممکن است توصیه شود. بهتر است، با مراجعه به کلینیک خواب، راهنمایی دقیق‌تری راجع به درمان این توهم دریافت کنید.
نتیجه‌گیری
توهمات هیپنوپامپیک، توهماتی هستند که در صبح هنگام بیدار شدن از خواب رخ می‌دهند. وقتی این توهمات را تجربه می کنید، چیزهایی را می بینید، می شنوید یا احساس می کنید که در واقع وجود ندارند. گاهی اوقات این توهمات به تنهایی رخ می دهد و گاهی اوقات همراه با فلج خواب رخ می دهند. برای تشخیص و درمان توهمات پیشا بیداری بهتر است به کلینیک‌های تخصصی خواب مراجعه کنید.