اختلال خواب در کودکان شامل وجود اختلالات و مشکلات در زمان به خواب رفتن، مدت خواب و کیفیت خواب کودکان است. اختلال خواب در کودکان تحت تاثیر طیف وسیعی از عوامل بوده و نیازمند پیگیری و درمان است. در صورت عدم درمان، این عارضه میتواند سلامت جسمی و روانی کودک را تحت تاثیر قرار داده و عملکرد او را تحتالشعاع قرار دهد، پزشک با بررسی دقیق شرایط کودک و با تشخیص عوامل زمینهای میتواند کمک زیادی به حل این مشکل کند.

اختلال خواب در کودکان
اختلال خواب در کودکان به شرایطی اطلاق میشود که کودک در به خواب رفتن یا در خواب ماندن برای مدت طولانی مشکل دارد، میزان خواب مورد نیاز هر فرد بسته به شرایط سنی او متفاوت است. به طور کلی 9 ساعت خواب مفید برای کودکان و نوجوانان ضروری است، هر مشکلی که این زمان یا کیفیت آن را تحت تاثیر قرار دهد میتواند زمینهساز اختلالات خواب در فرد گردد. طبق بررسیهای انجام شده حدود 50 درصد از کودکان ممکن است نوعی از اختلالات خواب را تجربه کنند.
خواب کافی برای رشد طبیعی و سلامت کودکان بسیار مهم است، تحریک پذیری کودکان، عدم تمرکز و کاهش یادگیری، ارتباطات اجتماعی ضعیف و کاهش توانایی جسمی کودک از جمله پیامدهای مشکلات خواب در کودکان است که در بلند مدت میتواند عوارض جدی را برای او ایجاد کند. اختلالات خواب علاوه بر تاثیرات روانی میتواند زمینهساز بیماریهای مختلف مانند بیماریهای قلبی و تضعیف سیستم ایمنی باشد، از این رو نیازمند پیگیری جدی و درمان است.
بیشتر بخوانید: درمان خر و پف در کودکان
دلایل اختلال خواب در کودکان
عوامل مختلفی در بروز اختلال خواب در کودکان نقش دارند، با بررسی و شناخت دلایل زمینهای میتوان این مشکل را به صورت ریشهای درمان کرد، از جمله دلایل رایج اختلالات خواب میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
· آپنه خواب
حدود 4 درصد از کودکانی که در سن 2 تا 8 سال هستند با مشکل آپنه خواب مواجه هستند، این عارضه شامل دو نوع مختلف آپنه خواب انسدادی (OSA) و آپنه خواب مرکزی (CSA) است، تنفس دهانی و خر و پف از علایم شایع این مشکل است، در اثر این عارضه تنفس کودکان بارها در طول خواب قطع میشود، آپنه خواب انسدادی شیوع بیشتری در بین کودکان دارد و به دلیل انسداد راه هوایی بوده و منجر به قطع شدن اکسیژن برای چند ثانیه میشود تا کودک بیدار شود. در آپنه خواب مرکزی از مغز کودک سیگنال برای تنفس نمیرسد و با عواملی مانند اختلالات عصبی مرکزی ارتباط دارد.
· پاراسومنیا (Parasomnias)
پاراسومنیا به رویدادهای نامطلوبی که همراه با خواب اتفاق میافتند اطلاق میشود و میتواند کیفیت خواب کودک را تحت تاثیر قرار دهد، انواع مختلف پاراسومنیا شامل راه رفتن در خواب، صحبت کردن، کابوسهای شبانه، وحشت شبانه و برانگیختگیهای گیج کننده هستند.
· بیخوابی رفتاری دوران کودکی
وابستگی خواب کودک به برخی از شرایط میتواند سبب بروز این نوع از اختلال خواب در کودکان گردد، به طوری که کودک در غیاب برخی عوامل و شرایط توانایی به خواب رفتن را ندارد. برای مثال کودک عادت کرده است که با تکان دادن بدن به خواب برود. این مشکلات با آگاهی والدین از الگوهای طبیعی خواب و قرار دادن حد و مرزها و برنامه خواب برای کودک قابل پیشگیری هستند.
· اختلال در فاز خواب تاخیری
تاخیر در ساعت خواب بیولوژیکی بدن با ساعت خواب رایج و معمول در جامعه از دیگر اختلالات خواب محسوب میگردد. در افراد مبتلا به این عارضه ساعت به خواب رفتن آنان اغلب با دو ساعت تاخیر نسبت به ساعت رایج اتفاق میافتد.
· اختلال حرکت دوره ای اندام
کودکان درگیر با این اختلال در طول شب به طور مداوم اندام خود را حرکت داده یا لگد میزنند، این عامل سبب بیدار شدن کودک از خواب میشود.
بیشتر بخوانید: دندان قروچه کودکان در خواب

علائم اختلال خواب در کودکان
اختلال خواب در کودکان با برخی علایم همراه است از جمله:
· کودک در به خواب رفتن مشکل دارد
· کودک به طور مکرر در طول خواب بیدار میشود
· تفس پر سر و صدا، خر و پف و نفس نفس زدن حین خواب
· حرکت زیاد و جنب و جوش کودک در زمان خواب
· توقفهای کوتاه در تنفس کودک
· کابوس دیدن و بیدار شدن با فریاد و وحشت
· راه رفتن کودک در خواب و صحبت کردن
· بروز علایم نقص توجه و بیش فعالی در کودک
· شب ادراری
· دندان قروچه
· خواب آلودگی کودک در طول روز و مشکل در زمان بیدار شدن
درمان اختلال خواب در کودکان
بسیاری از انواع اختلال خواب در کودکان با رعایت روتینها و بهداشت خواب قابل درمان هستند. والدین با کسب اطلاعات کافی و با آگاهی در این زمینه میتوانند نقش موثر در این رابطه داشته باشند. بهتر است هر شب زمان مشخصی برای خواب تعیین گردد و به طور جدی رعایت شود. قبل از خواب به کودک نوشیدنیهای حاوی کافئین ندهید، علاوه بر این سعی کنید حجم غذای کودک در شب زیاد نباشد، شرایط رفاهی اتاق کودک شامل دما، تاریکی و آرامش را تامین کنید، یک ساعت قبل از خواب از دیدن تلویزیون، بازی و فعالیتهای پر هیجان اجتناب کنید، فعالیت کافی در طول روز به خواب آرام کودک کمک زیادی خواهد کرد.
در شرایطی که عوامل دیگری مانند آپنه خواب انسدادی زمینهساز اختلال خواب در کودکان هستند لازم است عامل زمینهای توسط متخصص مربوطه شناسایی گردد و روش درمانی موثر اتخاذ گردد. در رابطه با آپنه انسدادی روش برداشتن لوزهها یا آدنوئیدهای بزرگ شده میتواند موثر باشد. پزشک سابقه کودک شما را بررسی کرده و با معاینه او به تشخیص علل بروز این اختلال خواب در کودکان میپردازد و بر اساس آن روش درمانی مناسب را پیشنهاد میدهد. در مواردی که علل روانی زمینهساز اختلالات خواب است میتوانید از مشاوره روانپزشک کودک نیز بهرهمند گردید.
بیشتر بخوانید: خواب کودکان بیش فعال

نتیجهگیری
در این نوشته، به بررسی اختلال خواب در کودکان، علائم، علت و روشهای درمان آن پرداختیم. با توجه به اهمیت خواب کافی در روند رشد و سلامت جسمی و روانی کودکان، درمان اختلال خواب در کودکان اهمیت زیادی دارد، عوامل مختلفی در بروز این اختلال در کودکان نقش دارند، برخی از این فاکتورها مربوط به عادات نادرست رفتاری و برنامه نامنظم خواب بوده و با رعایت روتین منظم خواب قابل درمان هستند، برخی بیماریها و مشکلات جسمی و روانی نیز در بروز این مشکل نقش دارند که نیازمند پیگیری جدی و درمان هستند.