عوارض دیر خوابیدن شامل طیف وسیعی از عوارض جسمی و روانی می‌شود که می‌تواند سلامت افراد را مورد تهدید جدی قرار دهد. عوارض دیر خوابیدن بر کیفیت زندگی نیز اثرات سوء به همراه دارد و سبب کاهش چشمگیر عملکرد و نوع روابط افراد می‌گردد، با آگاهی از این عوارض لازم است برنامه دقیق جهت مدیریت خواب کافی داشته باشیم تا از این طریق سلامت جسم و روان خود را تضمین نماییم.
عوارض دیر خوابیدن
یک ساعت درونی در بدن وجود دارد که ریتم خواب و بیداری را تنظیم می‌کند، هورمون ملاتونین در شب در القای خواب و هورمون کورتیزول در روز در بیداری نقش دارند، این هورمون‌ها تنظیم کننده ریتم خواب در بدن طی 24 ساعت هستند، خواب کافی و با کیفیت برای حفظ سلامتی جسم و روان یک ضرورت است، در دنیای پرمشغله امروزی بسیاری از افراد از این مسئله غافل هستند، وظایف کاری، مشغله‌های زندگی، سرگرمی‌های متنوع و غیره سبب گشته از زمان خواب خود کم کنیم و مدت زمان بیشتری بیدار بمانیم، مضرات و خطرات دیر خوابیدن می‌تواند سلامت جسمی بدن را تحت تاثیر قرار داده و زمینه‌ساز بیماریهای مختلف مانند دیابت، اختلالات قلبی، فشار خون بالا و غیره گردد، از طرفی دیر خوابیدن بر سلامت روان نیز اثرات سوء بر جای می‌گذارد، افزایش اضطراب و تحریک پذیری، اختلال دو قطبی، زوال عقل و توهم از این جمله‌اند، در ادامه با برخی از مهمترین مضرات و خطرهای دیر خوابیدن بیشتر آشنا خواهیم شد.
ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
خواب کافی سبب تقویت سیستم ایمنی بدن و آمادگی آن در مواجهه با عوامل بیماری‌زا می‌گردد، دیر خوابیدن سبب کاهش انعطاف پذیری سیستم ایمنی گشته و از این طریق ریسک ابتلا به بیماریهای مختلف افزایش خواهد یافت، دیر خوابیدن پاسخ آنتی بادی بدن در برابر پاتوژن‌ها را کاهش خواهد داد و با تضعیف سیستم ایمنی مدت زمان لازم برای بهبودی را افزایش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: خواب زیاد و کمبود ویتامین
اختلال در فرآیند یادگیری و حل مسئله
از دیگر عوارض دیر خوابیدن کاهش عملکرد مغز و اختلال در فرآیند یادگیری و حل مسئله است، مغز ما در طول روز با اطلاعات زیادی در تماس است، این اطلاعات نیازمند زمان کافی برای پردازش است، در هنگام خواب این اطلاعات با پردازش ساماندهی شده و از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت منتقل می‌گردد، دیر خوابیدن سبب کاهش هوشیاری و تمرکز شده و توانایی جذب اطلاعات جدید را به شدت کاهش خواهد داد، در پی آن سبب بروز اختلالات جدی در فرآیند یادگیری گشته و مهارت‌های حل مسئله و خلاقیت را کاهش خواهد داد.
اضطراب و افسردگی
دیر خوابیدن سبب افزایش تحریک پذیری افراد می‌گردد و اختلالات خلق و خویی را به همراه دارد، مشخص شده دیر خوابیدن طولانی مدت با کاهش انگیزه در افراد و افسردگی بالینی در ارتباط است. از طرفی افرادی که به افسردگی مبتلا هستند با مشکلات خواب نیز رو به رو می‌شوند و به نوعی ارتباط دو طرفه دارد، هورمون ملاتونین تنظیم کننده چرخه خواب و همچنین خلق و خوی افراد است، بدن ما با تاریک شدن هوا و در هنگام شب سطح این هورمون را افزایش می‌دهد که سبب القای خواب می‌گردد، سطح این هورمون در افراد مبتلا به افسردگی و کم خوابی پایین است.
بیشتر بخوانید: اختلال خواب در کودکان
افزایش التهابات بدن
از مضرات و خطرهای دیر خوابیدن افزایش التهابات بدن است، طبق مطالعات انجام شده دیر خوابیدن و کمبود خواب با نشانگرهای التهاب و افزایش مولکول‌های التهابی از جمله سیتوکین ها، اینترلوکین-6، پروتئین واکنشی C (یک نشانگر التهابی که در افراد در معرض خطر بیماری قلبی و دیابت افزایش می یابد) در ارتباط است، پاسخ‌های التهابی واکنش طبیعی بدن در مواجه شدن با عوامل بیماری‌زا است، این پاسخ‌های موقت سبب دفاع از بدن می‌گردد، اما اگر این التهاب موقت نباشد و از بین نرود خود زمینه‌ساز بیماریها و مشکلات دیگر از جمله بیماریهای قلبی و عروقی، سکته، دیابت، سرطان و آلزایمر می‌گردد.
اختلالات روانی مانند پارانویا و توهم
بر اساس مطالعات و تحقیقاتی که توسط محققان خواب در موسسه خواب و علوم اعصاب شبانه روزی و دانشگاه آکسفورد در بریتانیا شکل گرفته مشخص گردید اختلال در خواب و دیر خوابیدن می‌تواند یک عامل محرک برای اختلالات روانی از جمله افسردگی، پارانویا و توهم باشد، در اختلال پارانویا فرد دچار توهمات منفی و سوء ظن نسبت به دیگران می‌شود، خواب ناکافی با فیلتر نکردن صحیح اطلاعات و آشوب در مغز در ارتباط است در نتیجه می‌تواند زمینه‌ساز مشکلاتی از جمله اختلالات دو قطبی، روان گسیختگی، کمبود توجه و بیش فعالی گردد.
بیشتر بخوانید: اضطراب در خواب
اختلالات جنسی و باروری
از دیگر مضرات و خطرهای دیر خوابیدن اختلالات هورمونی و جنسی و کاهش قدرت باروری است، هورمون‌های جنسی مانند تستوسترون در طول خواب ترشح می‌گردد، با دیر خوابیدن سطح این هورمون در بدن کاهش یافته و در پی آن کاهش میل جنسی را به همراه خواهد داشت، کاهش قدرت باروری یکی از عوارض دیر خوابیدن است.
مشکلات پوستی
مضرات و خطرهای دیر خوابیدن سلامت و شادابی پوست را نیز تهدید می‌کند، افرادی که دیر می‌خوابد اغلب شاهد تیرگی و پف زیر چشم هستند، از طرفی دیر خوابیدن سبب خشکی، کدر شدن و افزایش چین و چروک‌های پوستی می‌گردد، این امر در نتیجه کاهش خاصیت ارتجاعی پوست رخ می‌دهد، کلاژن پوست پروتئینی است که سبب جوانی و شادابی پوست می‌گردد، در اثر دیر خوابیدن و کم خوابی کورتیزول این پروتئین را تجزیه کرده و سبب شل شدن و افزایش چین و چروک‌های پوستی می‌گردد.
دیر خوابیدن و اختلالات خواب ممکن است در نتیجه سبک زندگی نادرست و یا به علت بیماریها و مشکلات جسمی و روانی باشد، برای اصلاح الگوی خواب لازم این عوامل زمینه‌ای شناسایی و بر طرف گردد.
نتیجه‌گیری
عوارض دیر خوابیدن جنبه‌های مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مطالعات زیادی در این زمینه انجام گرفته است و بر اساس آن ثابت گردیده که مشکلات و بیماریهای جسمی و روانی زیادی با دیر خوابیدن و اختلالات خواب در ارتباط است. بیماریهای قلبی و عروقی، فشار خون بالا، دیابت، اختلالات روانی، مشکلات پوستی، اختلالات جنسی و کاهش قدرت باروری از جمله این عوارض هستند، با توجه به مضرات و خطرهای دیر خوابیدن بر سلامت جسم و روان باید توجه ویژه به تنظیم برنامه خواب خود داشته باشیم.