راه رفتن در خواب کودکان

راه رفتن در خواب کودکان: دلایل، مدیریت و درمان

اختلالات خواب انواع مختلفی دارند و می توانند برای همه افراد در هر سنی رخ دهند. حتی برخی اختلالات خواب در کودکان رایج تر است، که می تواند موجب نگرانی والدین شود. راه رفتن در خواب کودکان، که به طور عمومی به عنوان “خوابگردی” شناخته می‌شود، یک حالت خواب بیولوژیکی است که در آن کودکان در حالت خواب قدم می‌زنند. این پدیده در حالت‌های مختلفی از جمله راه رفتن، دویدن، پریدن و حتی صحبت کردن هنگام خواب مشاهده می‌شود.

در ادامه بررسی می کنیم دلایل این اختلال خواب چیست و چگونه می توان آن را مدیریت و درمان کرد.

Sleepwalking یا راه رفتن در خواب

راه رفتن در خواب با نام علمی Somnambulism یکی از اختلالات رفتاری خواب است که برای افراد در سنین مختلف رخ می دهد. در این حالت فرد در حالی که خواب است، از رختخواب بلند شده و شروع به راه رفتن یا حتی برخی فعالیت های دیگر می کند. راه رفتن در خواب در کودکان بیش از بزرگسالان شایع است و در بسیاری از کودکان با افزایش سن از بین می رود.

وقوع این حالت معمولا در یک سوم ابتدایی شب و در مراحل سوم و چهارم خواب NREM رخ می دهد. در این مرحله که خواب موج آهسته است، بیدار شدن از خواب دشوار تر است.

رفتار ها طی راه رفتن در خواب

• افراد ممکن است رفتارهای متفاوتی در هنگان راه رفتن در خواب داشته باشند. برخی ممکن است به سادگی از تخت بلند شده و در اتاق راه بروند.
• در برخی افراد فعالیت های پیچیده تر مثل باز کردن درب و پنجره ها، پوشیدن لباس ها، صحبت کردن یا حتی خروج از خانه هم انجام می شود.
• ممکن است در مواردی فرد با چشمان کاملا باز و خیره دیده شود، در حالی که به محیط هوشیار نیست و واکنش نشان نمی دهد.
• معمولا فرد نسبت به محیط و صحبت کردن واکنش نشان نمی دهد.
• بیشتر افراد پس از بیدار شدن متوجه رفتار خود نبوده و واقعه راه فراموش می کنند.

راه رفتن در خواب کودکان چیست؟

راه رفتن در خواب یا خواب‌آلودگی، رفتاری است که در طول خواب کودک اتفاق می‌افتد. کودک از رختخواب بلند می شود و در اتاق یا خانه خود قدم می زند. راه رفتن در خواب تحت کنترل کودک نیست و آنها از انجام آن آگاه نیستند. اغلب، کودکان خردسال به سمت چراغ یا اتاق والدین خود می روند. به ندرت، کودکان خود را از خانه بیرون می‌گذارند و بیرون راه می‌روند.

راه رفتن در خواب معمولاً در اوایل شب اتفاق می‌افتد، اگرچه برخی از کودکان هر شب چند بار پیاده روی می‌کنند. راه رفتن در خواب ممکن است فقط گاهی اتفاق بیفتد – یک بار در ماه، یا ممکن است به دفعات هر شب اتفاق بیفتد.

راه رفتن در خواب کودکان چقدر رایج است؟

راه رفتن در خواب کودکان نسبتاً رایج است و حدود 1/3 در برخی از مراحل راه رفتن در خواب را انجام می دهد. شایع ترین سن برای راه رفتن در خواب بین چهار تا هشت سالگی است. اکثر کودکان بدون هیچ درمان یا مدیریت خاصی از آن رشد می کنند. والدینی که خودشان خوابگرد بودند، احتمالاً همین رفتار را در فرزندان خود مشاهده می کنند.

چه چیزی باعث راه رفتن در خواب کودکان می شود؟

اگرچه این وضعیت فوق العاده مهمی است، اما هنوز چیزهای زیادی در مورد پیچیدگی های خواب نمی دانیم. با این حال، به نظر می رسد که راه رفتن در خواب در یک پنجره بین بیداری و خواب اتفاق می افتد. پس از به خواب رفتن اولیه، کودکان از خواب عمیق به خواب سبک تبدیل می شوند و در این مرحله است که به طور کلی راه رفتن در خواب اتفاق می افتد.

هنگام راه رفتن در خواب، کودکان به اندازه کافی بیدار هستند تا از جای خود بلند شوند و حرکت کنند، اما مغز آگاه آنها هنوز کاملا بیدار و هوشیار نیست. هنگامی که کودکان بیمار هستند، به خصوص با تب، راه رفتن در خواب می تواند شایع تر باشد. در مواقع اضطراب و تغییر نیز می تواند به اوج خود برسد.

کودکانی که مشکلات تنفسی مانند آپنه خواب یا صرع دارند بیشتر در معرض خطر راه رفتن در خواب هستند. گاهی اوقات کودکان در خواب به دلیل پر بودن مثانه یا روده دچار اختلالات خواب می شوند و این ناراحتی است که باعث می شود آنها از مرحله عمیق خواب خارج شوند.

دلایل راه رفتن در خواب کودکان

راه رفتن در خواب در کودکان ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:

سن:

این پدیده در کودکان کوچکتر از ۵ سال بیشتر مشاهده می‌شود و با سن بزرگتر شدن کودک کاهش می‌یابد. این امر به دلیل بلوغ ناکامل سیستم عصبی است. در کودکان سیستم عصبی هنوز در حال تکامل است و این می تواند کودک را بیشتر مستعد اختلالات خواب کند.

فعالیت روزانه:

کمبود خواب و خستگی و خواب ناکافی می تواند از دلایل راه رفتن در خواب باشد. فعالیت‌های روزانه فرد می‌تواند تأثیر زیادی در رخ دادن راه رفتن در خواب داشته باشد. مصرف انرژی زیاد در طول روز و مشغولیت ذهنی می‌تواند عامل ایجاد خستگی و تحریک راه رفتن در خواب شود.

استرس و نگرانی:

شرایط استرس‌زا، ترس و نگرانی ممکن است باعث ایجاد راه رفتن در خواب کودکان شود. در واقع فشار های روانی در همه افراد در تمام سنین، بر اختلالات خواب تأثیر می گذارد، که این می تواند شامل کودکان هم باشد.

خواب نامنظم:

عدم داشتن الگوی خواب منظم می‌تواند به پدیده راه رفتن در خواب کودکان مربوط باشد.

تب:

بیماری هایی که با تب همراه هستند می توانند موجب راه رفتن در خواب شوند.

برخی داروها:

مصرف برخی داروها ممکن است این عارضه (راه رفتن در خواب) را تشدید کرده یا حتی در مواردی موجب آن شود.

اختلالات خواب دیگر:

در موارد نادر برخی شرایط پزشکی و اختلالات خواب دیگر ممکن است با راه رفتن در خواب مرتبط باشند. از جمله آپنه خواب، سندرم پای بی قرار یا تشنج های شبانه.

ژنتیک:

تحقیقات نشان می دهد که سابقه خانوادگی در راه رفتن در خواب، می تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.

مثانه پر:

پر بودن مثانه و نیاز به دفع ادرار در طول شب، موجب برانگیختگی جزئی پدیده راه رفتن در خواب شود.

فرزند من هنگام راه رفتن در خواب چه می کند؟

کودکان خردسالی که هنوز در تخت خواب می‌خوابند، ممکن است بایستند و در اطراف تختخواب قدم بزنند، حتی اگر هنوز خواب باشند. کودکان بزرگتر ممکن است از رختخواب بلند شوند، لباس های خود را در بیاورند، روی زمین بیایند یا کمی با اسباب بازی های خود بازی کنند. برخی از کودکان فریاد می زنند یا فریاد می زنند، ممکن است سعی کنند مکالمه ای داشته باشند اما بیهوده صحبت می کنند.

گاهی اوقات هنگام راه رفتن در خواب، چشمان کودک باز است اما چشمان او براق به نظر می رسد. از آنجایی که کودکان در خواب هستند، تمایلی به شناخت والدین خود ندارند یا اگر شروع به صحبت کنند چندان منطقی به نظر نمی رسند. کودکان همچنین ممکن است هنگام راه رفتن در خواب ناراحت شوند و به کمی اطمینان و آرامش نیاز دارند.

تشخیص اختلال راه رفتن کودکان در خواب

معمولا تشخیص این اختلال (سومنامبولیسم) در کودکان توسط والدین و بر اساس شرح حال دقیق رفتار های کودک صورت می گیرد. برای ارزیابی دقیق تر پزشک یا متخصص خواب سوالات بیشتر در مورد مدت زمان، دفعات، حالت ها و ویژگی ها و عوامل مرتبط می پرسد.

در بیشتر موارد نیازی به آزمایش های تخصصی نیست، اما ممکن است در شرایط خاص، پزشک برای ارزیابی دیگر اختلالات خواب یا رد احتمال پزشکی زمینه ای، آزمایش های تخصصی چون مطالعه خواب یا تست پلی سومنوگرافی انجام شود. این معمولا نادر است و بیشتر در مواردی انجام می شود که رفتار ها پیچیده و خطرناک هستند، یا پزشک به وجود دیگر اختلالات خواب شک دارد.

درمان راه رفتن کودکان در خواب

راه رفتن کودکان در خواب در بیشتر مواقع نیازی به درمان ندارد و با افزایش سن از بین می رود. در واقع درمان، بر مدیریت عوامل محیطی و اطمینان از ایمنی کودک تمرکز دارد.

بهترین راه برای مدیریت راه رفتن در خواب فرزندم چیست؟

راه رفتن کودکان در خواب در بیشتر مواقع هیچ اثر طولانی مدتی ندارد و نشانه ای برای مشکلات خواب یا رفتار در آینده نیست.

برای ارزیابی دقیق، یک دفترچه خاطرات با سابقه راه رفتن کودک در خواب داشته باشید. اغلب، دویدن در اواخر شب و خستگی بیش از حد به این معنی است که راه رفتن در خواب احتمال بیشتری دارد. اگر فرزندتان هنگام خواب بیش از حد خسته باشد، زودتر زمان خواب او را تغییر دهید، می تواند در دفعات راه رفتن در خواب تفاوت ایجاد کند.

وقتی فرزندتان در خواب راه می رود چه باید کرد؟

• سعی کنید آنها را بیدار نکنید. این به شما کمک می کند که آرام بمانید و به آرامی کودک خود را به تخت خود هدایت کنید.
• به یک برنامه منظم قبل از خواب پایبند باشید که می تواند به جلوگیری از خستگی بیش از حد کودک شما کمک کند.
• مطمئن شوید که اتاق و خانه فرزندتان امن است و هیچ چیزی نمی تواند به او آسیب برساند.
• اگر هنگام راه رفتن در خواب از خانه خارج می شوند، پنجره ها و درها را قفل کنید. از دروازه های روی پله ها استفاده کنید.
• اگر روی تخت دو طبقه می‌خوابند، آن‌ها را در طبقه پایین نگه دارید.
• هر گونه بحث در مورد راه رفتن در خواب آنها را در روز بعد به حداقل برسانید. به خصوص کودکان بزرگتر می توانند نسبت به آن خودآگاه شوند و توسط خواهر و برادرهایشان مورد آزار و اذیت قرار گیرند. به یاد داشته باشید، راه رفتن در خواب در مرحله‌ای از خواب اتفاق می‌افتد که نمی‌دانند در حال انجام آن هستند.
• اگر فرزندتان از رختخواب بلند شد و در خواب راه می رود، از یک مانیتور یا زنگ هشدار برای بیدار کردن شما استفاده کنید. مهم است که آنها بدون مراقبت در اتاق یا خانه پرسه نزنند.
• اگر کودک شما می خوابد یا می رود، به مراقبان او بگویید که ممکن است در خواب راه برود و چه انتظاری دارد.

درمان های پزشکی

درمان های دارویی برای راه رفتن کودکان در خواب به ندرت نیاز است. دارودرمانی معمولا به عنوان خط اول درمان توصیه نمی شود، چرا که این وضعیت معمولا خود به خود بهبود می یابد و دارو درمانی با عوارض جانبی که برای کودکان دارد، توصیه نمی شود. با این حال در موارد شدید، که راه رفتن در خواب مکرر و خطرناک است و رفتار های پیچیده تر دیده می شود، پزشک ممکن است برای مدت کوتاهی دارودرمانی را تجویز کند.

در چنین مواردی ممکن است بنزودیازپین ها به منظور کاهش برانگیختگی سیستم عصبی مرکزی و عمیق تر کردن خواب و یا مهارکننده های بازجذب سروتونین (SSRIs) به منظور درمان افسردگی و اضطراب تجویز شوند. با این حال توجه داشته باشید که این داروها، داروهای مربوط به مغز و اعصاب هستند و تنها در موارد نادر و توسط پزشک تجویز می شوند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

با توجه به این که این پدیده معمولا بی خطر و گذرا است، در بیشتر موارد نیازی به مراجعه فوری به پزشک نیست. با این حال، در برخی شرایط خاص بهتر است والدین به متخصصان خواب مراجعه کنند، از جمله در این موارد:

شروع ناگهانی راه رفتن در خواب در سنین بالاتر

اگر کودک بزرگ تر از 10 سال سن داشته و در گذشته سابقه راه رفتن در خواب ندارد، بلکه این رفتار را برای اولین بار شروع کرده، بهتر است با پزشک و متخصص خواب مشورت شود.

وقوع مکرر اپیزودها

در صورتی که راه رفتن در خواب به طور مکرر، یعنی چندین بار در هفته رخ داده و باعث نگرانی والدین و اختلال خواب کودک می شود، بهتر است با متخصصان خواب مشورت شود.

در صورتی که رفتار ها پیچیده و خطرناک هستند

اگر رفتار های کودک هنگام خواب پیچیده و خطرناک هستند، مثلا تلاش برای خروج از خانه، بالا رفتن از پله ها، دست زدن به وسایل خطرناک یا دیگر فعالیت های جدی، مراجعه به پزشک ضروریست.

در صورت وجود علائم دیگر

اگر همراه با راه رفتن کودک در خواب علائم دیگر از اختلالات خواب وجود دارد، بهتر است به پزشک و متخصص خواب مراجعه شود. از جمله این علائم موارد زیر است:

• تشنج یا حرکات غیرطبیعی در طول خواب
• مشکلات تنفسی در طول خواب
• بیدار شدن های مکرر با احساس ترس و گیجی شدید
• مشکلات رفتاری شدید
• حرکات غیرارادی پاها (سندرم پای بی قرار)
• وحشت شبانه
• اختلال کابوس شبانه
• عدم بهبود با راهکر های مدیریتی

اگر مدت زمان طولانی از اختلال راه رفتن کودک در خواب می گذرد و راهکار های مدیریتی مثل تنظیم الگوی خواب و بهبود بهداشت خواب پاسخگو نیست یا عارضه بدتر شده، بهتر است به پزشک مراجعه شود.

باورهای غلط و واقعیت ها در مورد راه رفتن کودکان در خواب

باور غلط : بیدار کردن فردی که در حال رفتن رفتن در خواب است خطرناک بوده و می تواند موجب حمله قلبی شود.

واقعیت: اگرچه فردی که در حال راه رفتن در خواب است با بیدار شدن دچار گیجی و سردرگمی می شود، اما از نظر فیزیکی خطرناک نیست. معمولا حالت های گیجی کوتاه مدت و گذارست. با این حال بهتر است فرد را به آرامی و با لحن ملایم بیدار کنید و به سمت تختخواب هدایت کنید تا موجب ترس و واکنش تند فرد نشود.

باور غلط : راه رفتن در خواب نشانه مشکل روانی جدی است

واقعیت: در بیشتر موارد راه رفتن کودکان در خواب تنها ناشی از بلوغ ناکامل سیستم عصبی، کمبود خواب، استرس های موقت یا تب و عوامل محیطی است و با مشکلات جدی روانی ارتباطی ندارد. در واقع بیشتر موارد خودبخود رفع می شوند و تنها در صورتی که مشکلات زمینه ای و رفتاری دیگر وجود داشته باشد یا راه رفتن در خواب مکرر باشد، ممکن است مشکلات روانی یا جسمی دیگر وجود داشته باشد.

باور غلط: فرد متوجه کارهای خود می شود و آگاه است

واقعیت: فردی که در حال راه رفتن در خواب است حتی اگر به نظر برسد مسیر را دانسته و هوشیار است، در حالت هوشیاری کامل نبوده و متوجه رفتار های خود نیست. در واقع فرد معمولا بین حالتی از خواب و بیداری است و سطح آگاهی پایین است. معمولا فرد پس از بیدار شدن هیچ خاطره ای از رویداد ندارد.

باور غلط: راه رفتن در خواب فقط برای کودکان اتفاق می افتد

واقعیت: راه رفتن در خواب در کودکان بیشتر شایع است، با این حال می تواند در بزرگسالان هم رخ دهد. شروع به راه رفتن در خواب در بزرگسالان معمولا نشانه ای از یک اختلال دیگر چون آپنه خواب یا سندرم پای بی قرار، یا مصرف برخی داروهاست و نیاز به مداخله پزشکی دارد.

باور غلط: نباید فردی که در حال راه رفتن در خواب است را لمس کرد

واقعیت: لمس کردن فردی که در حال راه رفتن است معمولا مشکلی ایجاد نمی کند و می توان کودک را به آرامی به سمت تختخواب هدایت کرد. با این حال این کار باید به آرامی انجام شود و نباید حرکات ناگهانی و شدید و همراه با ترساندن باشد.

باور غلط: راه رفتن در خواب ارثی نیست

واقعیت: سابقه خانوادگی معمولا در این زمینه نقش دارد. در بیشتر خانواده هایی که دارای کودک با سابقه راه رفتن در خواب هستند، معمولا این رفتار در خواهر و برادر های دیگر هم دیده می شود. بنابراین، می توان گفت یک جزء ژنتیکی در این مورد وجود دارد.

مدیریت راه رفتن در خواب در کلینیک خواب

در صورتی که راه رفتن در خواب به صورت مکرر در کودک دیده شده و موجب اختلال خواب و کاهش کیفیت زندگی وی شده، یا والدین نسبت به این موضوع نگرانی دارند، می توان برای مدیریت و بهبود به کلینیک خواب مراجعه کرد. در کلینیک های خواب متخصصان با ارزیابی دقیق و تخصصی اختلالات خواب، مراحلی را برای مدیریت و درمان ارائه می دهند.

برای مدیریت، در کلینیک های خواب معمولا ارزیابی جامع با شرح حال مفصل و معاینه فیزیکی، تست های خواب مانند پلی سومنوگرافی به منظور بررسی فعالیت های بدن در خواب، تشخیص افتراقی به منظور بررسی دیگر اختلالات خواب، تعیین عوامل و محرک ها و در نهایت ارائه برنامه مدیریت و درمان انجام می شود.

کلینیک خواب که مرکزی تخصصی برای تشخیص، مدیریت و درمان تخصصی اختلالات خواب است، با دسترسی به تجهیزات پیشرفته و مطالعه و بررسی دقیق عوامل، مشکلات و اختلالات به طور دقیق شناسایی می شوند و راه حل مناسب برای مدیریت و درمان در هر شخص ارائه می شود. بنابراین، مراجعه به یک کلینیک خواب می تواند گامی مهم و مؤثر در درمان و کنترل اختلالات خواب، از جمله راه رفتن کودکان در خواب باشد.

کلام آخر

در بسیاری از موارد، راه رفتن در خواب کودکان یک پدیده طبیعی است و نیاز به درمان ویژه‌ای ندارد. با این حال، در برخی موارد خاص، ممکن است لازم باشد به روش‌های مدیریت خواب و مشاوره از پزشک یا متخصص خواب کودک پرداخته شود. اگر شما نگرانی خاصی درباره رفتار خواب کودک خود دارید، بهتر است با پزشک خانواده یا متخصص کودکان خود مشورت کنید تا راهنمایی‌های لازم را دریافت کنید.