چه عواملی منجر به بروز خروپف در خواب میشود؟

خروپف : دلایل، انواع و راه های درمان

خر و پف یا خرناس صدایی آزار دهنده در زمان خواب است که به دلیل لرزش بافت های نرم گلو و مجاری تنفسی ایجاد می شود. این صدا دلایل مختلفی دارد، از جمله آناتومی دهان و بینی، آلرژی، چاقی و آپنه خواب. خروپف در خواب بسیار رایج است و ما گاهی اوقات هنگام خواب خروپف می کنیم. با این حال، برای برخی افراد، می تواند یک اتفاق منظم یا مزمن باشد و دلایل مختلفی دارد. از نظر پزشکی این مشکل برای برخی افراد، بسیار مهم است. مکانیسم خروپف برای اکثر افراد مشابه است، اما دلیل خاص خروپف کردن افراد متفاوت است.

در این مقاله دلایل خروپف در خواب و اهمیت آن را بررسی کرده و به راه های درمان یا بهبود نیز می پردازیم.

خروپف یا خرناس چیست؟

خروپف صدایی است که برخی افراد هنگام نفس کشیدن هنگام خواب تولید می کنند. این صدای تنفس عمیق نیست و می تواند نه تنها برای خروپف کننده بلکه برای سایر افراد در همان اتاق یا محل سکونت بسیار ناراحت کننده باشد. بسیاری از مردم خروپف های مزمن دارند، به خصوص با افزایش سن، و این مشکل می تواند باعث ایجاد چندین عارضه جدی و همچنین نتیجه مستقیم آن شود. با این حال، حتی نوجوانان و کودکان نیز ممکن است از خروپف رنج ببرند.

چرا برخی افراد خروپف می کنند؟

چه چیزی از نظر فیزیکی باعث خروپف می شود؟ ریشه آناتومیکی خروپف بسیار ساده است و صرف نظر از علت فیزیولوژیکی، این اساساً برای اکثر خروپف‌کنندگان یکسان است.

ماهیچه‌ها و سایر بافت‌های راه‌های هوایی شل می‌شوند، حالت ضعیفی پیدا می‌کنند یا بیش از حد آزاد می‌شوند و در نتیجه باریک می‌شوند. آنها همچنین ممکن است حالت افتاده پیدا کنند. این باعث می شود که جریان هوا در طول تنفس مسدود شود. خروپف ممکن است زبان، کام نرم، یووولا، مجرای بینی و نازوفارنکس و گلو فوقانی و تحتانی را درگیر کند.

هنگامی که راه های هوایی بیش از حد شل می شوند، ممکن است باریک یا حتی مسدود شوند. تنفس باعث می‌شود بافت‌ها ارتعاش کنند و صدای روده‌ای یا جغجغه‌ای ایجاد کنند. برای کسانی که شدیداً تحت تأثیر خروپف قرار می گیرند، ممکن است احساس خفگی کنند و نفس نفس بزنند.

علت خروپف چیست و چه کسانی بیشتر تحت تاثیر خروپف هستند؟

چندین عامل باعث می شود که افراد به طور معمول خروپف کنند و خروپف بر برخی افراد بسیار بیشتر از دیگران تأثیر می گذارد. خر و پف یک مسئله پزشکی است و باید توسط پزشک شما ارزیابی شود تا علت آن را بفهمد و راه حل ها را اجرا کند.

برخی عوامل فیزیکی و محیطی می توانند موجب تنگ شدن راه های تنفسی  و خر و پف شوند که تأثیر آن ها را در پاراگرف های قبل توضیح دادیم. مهم ترین این دلایل عبارتند از:

آناتومی دهان و بینی

شکل و اندازه بینی، کام نرم، لوزه ها و زبان همگی می توانند بر جریان هوا در زمان خواب تأثیر داشته باشند. این عامل یعنی شکل دهان و بینی بیشترین تأثیر را در خر و پف در خواب دارد. از جمله موارد مؤثر در این زمینه می توان به انحراف تیغه بینی، پولیپ بینی، بزرگ بودن بینی اشاره کرد که بر جریان هوایی که از طریق بینی وارد بدن می شود تأثیر می گذارد.

در مورد دهان نیز کوچک بودن فک می تواند موجب عقب رفتن زبان و نرم کام شده و راه هوایی را تنگ کند. هم چنین بزرگ بودن زبان و لوزه ها هم راه هوایی را مسدود می کند که سبب خر و پف می شود.

چاقی

یک عامل مهم دیگر تجمع چربی ها یا چاقیست. افزایش بافت چربی بخصوص در ناحیه گردن، سبب تنگ شدن راه هوایی می شود که خود لرزش بافت های نرم که عامل صدای خر وپف است را ایجاد می کند.

از سوی دیگر چاقی سبب تحت فشار قرار گرفتن دیافراگم هم می شود و کارایی آن را کاهش می دهد. این امر حجم هوای درون ریه ها را کم کرده، تنفس را سخت تر کرده و موجب خرناس کشیدن می شود. چاقی می تواند با تغییر دادن ساختار صورت و گردن نیز راه های هوایی را مسدود کند. معمولا در افراد چاق علاوه بر خروپف، آپنه خواب هم دیده می شود که خود کیفیت خواب را مختل می کند.

آلرژی ها و سینوزیت

حساسیت ها و سینوزیت هم می توانند خروپف را به طور قابل توجهی افزایش دهند. التهاب و تورم به وجود آمده به وسیله این دو عامل راه های هوایی را تنگ کرده و سبب خر و پف می شود.

عفونت های سینوسی درمان نشده بافت های بینی و گلو را متورم می کنند و می توانند سبب افزایش مخاط هم شوند، که هم سبب خروپف می شود هم تنفس سخت تر. علائم مشترک بین خرناس و آلرژی و سینوزیت شامل گرفتگی بینی، خارش بینی و گلو و چشم ها، تغییر در حس بویایی و چشایی و سردرد به وِیژه در ناحیه پیشانی هستند. درمان سینوزیت و دوری از عوامل آلرژی زا می تواند در بهبود خروپف تأثیرگذار باشد.

مصرف الکل و برخی دارو ها

الکل و برخی دارو ها با داشتن مواد خاص مکانیسم های مختلفی روی عضلات گلو، تنفس و راه های هوایی دارند که از عوارض آن خروپف است. از جمله این مکانیسم ها شل شدن عضلات گلو بخاطر داروهای آرامبخش و الکل است.

گروهی دیگر از دارو ها بر الگو های تنفسی تأثیر بگذارند که وقفه های تنفسی کوتاه مدت، خرو پف و حتی آپنه را سبب می شود.

مصرف سیگار

استعمال دخانیات بخصوص سیگار به دلیل تأثیرات مخربی که بر روی سیستم تنفسی و راه های هوایی می گذارد، بر خر و پف و مشکلات تنفسی در خواب مؤثر است.

دود سیگار خود موجب التهاب و تورم در بافت های بینی و گلو شده که راه هوایی را تنگ می کند. هم چنین سیگار کشیدن موجب افزایش مخاط بینی هم می شود، که این مخاط راه های هوایی را مسدود کرده و خر و پف را تشدید می کنند.

وضعیت خواب

خوابیدن به پشت به طور چشمگیری احتمال خروپف کردن شما را افزایش می دهد، همانطور که خوابیدن با سر بسیار به جلو (مانند زمانی که در حالت نشسته به خواب می روید) خرناس کشیدن را افزایش می دهد. برای جلوگیری از خروپف، صرفاً تغییر وضعیت خوابیدن از پشت می تواند کافی باشد.

آپنه انسدادی خواب (OSA)

یک وضعیت پزشکی جدی، OSA باید به درستی توسط پزشک تشخیص داده و درمان شود. هر شب بارها باعث اختلال در خواب می شود و حتی می توانید به طور کلی تنفس را متوقف کنید. خروپف به سادگی از علائم این اختلال است. رایج ترین درمان OSA شامل استفاده از دستگاه CPAP در هنگام خواب است. اگر شما یا شریک خوابتان معتقدید که ممکن است از آپنه خواب رنج ببرید، باید در اسرع وقت برای ملاقات با پزشک خود وقت بگیرید.

انتخاب سبک زندگی

عدم ورزش، بهداشت نامناسب خواب، انتخاب نامناسب رژیم غذایی، خوردن زیاد در شب، مصرف الکل، کم آبی بدن، سیگار کشیدن، مصرف غیرقانونی مواد مخدر، مصرف آرام بخش، چرت زدن در طول روز و سایر عواملی که می توانند باعث ایجاد یا بدتر شدن وضعیت شما شوند.

انواع خروپف در خواب

انواع متفاوتی از خروپف وجود دارد:

خروپف بینی :

 هنگام تنفس از طریق بینی، این به دلیل تنگ شدن مجرای بینی اتفاق می افتد. ممکن است در نتیجه آلرژی، عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی، سینوزیت، انحراف تیغه بینی یا التهاب مجاری بینی در اثر قرار گرفتن در معرض دود (از جمله سیگار کشیدن) باشد. خر و پف بینی شبیه خرخر یا سوت بلند است. می تواند منجر به سردرد و بوی بد دهان شود.

خروپف دهان :

 اغلب زمانی اتفاق می افتد که افراد مجرای بینی را مسدود کرده و با تنفس از طریق دهان جبران می کنند. ممکن است به دلیل بزرگ شدن لوزه ها یا کام نرم بافت ضعیف باشد. این فقط زمانی اتفاق می افتد که با دهان باز می خوابید.

خروپف زبان :

 زمانی اتفاق می‌افتد که زبان به دلیل شل شدن بیش از حد یا افتادن به مجاری تنفسی هنگام خوابیدن به پشت می‌لرزد. زبان نیز ممکن است بزرگ شود. خروپف زبان در افرادی که مشروبات الکلی مصرف می کنند، از داروهای آرام بخش استفاده می کنند یا دور گردن بزرگ تری دارند، شایع تر است. این تنها در هنگام خوابیدن به پشت رخ می دهد و با صداهای خر و پف ناسازگار و بلند مشخص می شود.

خروپف گلو :

 این نوع بلندترین و جدی ترین نوع خروپف است. ممکن است نشان دهنده آپنه انسدادی خواب باشد و به همین دلیل نیاز به ارزیابی پزشکی دارد. این نوع خروپف در هر وضعیت خوابی اتفاق می افتد و به دلیل شل شدن بیش از حد بافت های نرم و ماهیچه های گلو ایجاد می شود. آنها فرو می ریزند و راه هوایی را مسدود می کنند. بدون درمان، این نوع خروپف می تواند باعث فشار خون بالا شود و منجر به بیماری هایی از جمله دیابت نوع 2، سکته مغزی، حمله قلبی، چاقی، اختلالات خلقی و حتی برخی سرطان ها شود.

هم چنین خروپف بسته به شدت نیز به سه دسته تقسیم می شود:

• خروپف ساده : به دلیل انسداد جزئی راه های تنفسی فوقانی است. مثل انحراف تیغه بینی یا تورم لوزه ها. این خروپف ها ملایم و گاه گاه است.
• خروپف شدید : خر و پف به دلیل انسداد کامل یا تقریبا کامل راه های تنفسی است، که با صدای شدید و خشن همراه است.
• خروپف همراه با وقفه های تنفسی : این نوع خروپف به همراه آپنه خواب یا وقفه های تنفسی است، که عوارض بیشتری داشته و می تواند در دراز مدت موجب ناراحتی فرد شود.

عوارض خروپف

اگرچه خروپف کردن بی اهمیت به نظر می رسد، اما در دراز و برای افرادی که به طور مداوم درگیر آن هستند، می تواند عوارضی داشته باشد. خر و پف به خودی خود خطرناک نیست، اما نشانه ای از مشکلات در مجرای تنفسی است، که اگر به شدت و مدت زیاد باشد، ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد، از جمله :

خستگی مفرط در طول روز :

خروپف کردن نشان از تنگ بودن یا انسداد در راه های هواییست، بنابراین اکسیژن کمتری به مغز می رسد، که در دراز مدت می تواند موجب احساس خستگی شود. این عارضه بخصوص برای کسانی اتفاق می افتد که خروپف به دلیل آپنه خواب بوده و کیفیت خواب را کاهش می دهد.

خشکی دهان و گلو :

خروپف بخصوص وقتی با باز بودن دهان همراه باشد می تواند سبب احساس خشکی دهان و گلو شود یا حتی گلودرد خفیف به همراه داشته باشد.

اختلال در خواب شریک زندگی :

بسیاری از افراد خود با خروپف کردن در خواب مشکلی ندارند و حتی متوجه آن نیستند، اما در عوض شریک زندگی آن ها با این مسئله مشکل دارند و ممکن است دچار اختلال در خواب شوند.

درمان و کاهش خروپف

در مورد خر و پف های شدید که منجر به ناراحتی خود یا افراد دیگر می شود، لازم است تا اقداماتی برای درمان یا کاهش خروپف انجام شود. خوشبختانه در بیشتر موارد این راه در بهبود یا درمان کامل خر و پف مؤثرند. برای درمان قطعی خروپف ، لازم است عوامل آن که پیش تر به آن ها اشاره کردیم شناسایی شود. روش های درمان خانگی شامل تغییر سبک زندگی است، که می تواند بسیار مؤثر باشد. از جمله :

• کاهش وزن : در صورتی که اضافه وزن دارید و این مسئله خروپف را افزایش داده، با کاهش حتی چند کیلوگرم خروپف کمتر می شود.
• اجتناب از الکل و سیگار : همانطور که گفتیم این مواد عضلات گلو را شل یا ملتهب می کنند که سبب خروپف می شود، بنابراین دوری از آن ها در کاهش خر و پف مؤثر است.
• درمان آلرژی و سینوزیت : از محیط یا موادی که سبب آلرژی می شوند دوری کنید و سینوزیت را درمان کنید. به منظور درمان آلرژی و سینوزیت با پزشک مشورت کنید تا داروهای لازم را تجویز کند.
• تغییر وضعیت خواب : سعی کنید به پهلو بخوابید. خوابیدن به پشت می تواند موجب بسته شدن راه های هوایی و خروپف شود.
• رطوبت ساز : دستگاه های رطوبت ساز با مرطوب نگه داشتن محیط اتاق خواب، به حفظ رطوبت راه های هوایی و کاهش خروپف کمک می کنند.

درمان های پزشکی خروپف

در صورتی که خروپف بسیار شدید بوده و به دلیل آپنه خواب باشد، درمان های پزشکی وجود دارد که می توانند مؤثر باشند. از جمله :

استفاده از دستگاه CPAP: این دستگاه برای افرادی که دارای آپنه خواب هستند طراحی شده که موجب ایجاد فشار مثبت مداوم در راه های هوایی و جلوگیری از مسدود شدن آن می شود؛ که یک روش درمان آپنه و خروپف است.

وسایل دهانی: وسایل مخصوصی هستند که برای تغییر موقعیت فک پایین و زبان ساخته شده اند. بنابراین اگر خروپف و آپنه به دلیل ساختار دهانیست، این وسیله می تواند راه هوایی را باز نگه دارد و آن را درمان کند.

جراحی: در موارد شدید آپنه خواب و خروپف برای اصلاح مشکلات ساختاری بینی و گلو، مثلا انحراف تیغه بینی یا بزرگ بودن لوزه ها، جراحی روشی مؤثر است.

درمان با مواد طبیعی

برخی مواد طبیعی با خاصیت ضدالتهابی و باز کنندگی مجاری تنفسی، در درمان گرفتگی و خر و پف مؤثرند. البته این روش ها برای موارد شدید کاربرد نداشته و بیشتر درمان هایی مکمل هستند.

عسل : استفاده از عسل طبیعی به دلیل خواص ضد التهابی که دارد، در کاهش خروپف تا حدودی مؤثر است.

روغن نعناع : این روغن می تواند به باز شدن راه های هوایی و کاهش مخاط کمک کند، بنابراین اگر خروپف به این دلیل است، روغن نعناع می تواند یک درمان مفید باشد.

زنجبیل : خواص ضد التهابی زنجبیل به افرادی که دارای التهاب و تورم در راه های هوایی هستند، در کاهش خروپف کمک می کند. دقت کنید که مصرف زیاد و یکباره زنجبیل خود به دلیل تندی زیاد ممکن است موجب گرفتگی راه های تنفسی شود، از آن با احتیاط و کم کم استفاده کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

خروپف بسیار شایع است و به خودی خود خطری ندارد، اما اگر با علائمی چون آپنه خواب و عوارض آن همراه باشد، نیاز به درمان دارد. پس اگر دچار علائم زیر شدید، برای درمان به کلینیک خواب یا پزشک حلق و بینی مراجعه کنید:

• احساس خستگی و خواب آلودگی در طول روز
• سردرد شدید بخصوص در صبح ها
• وقفه های تنفسی صبحگاهی
• خواب بی کیفیت

خلاصه ای از آنچه گفته شد

خروپف یا خرناس یک عارضه شایع است که به دلیل به لرزه درآمدن تارهای صوتی هنگام تنفس رخ می دهد؛ دلیل این امر خود تنگ بودن یا مسدود بودن راه های هوایی، یعنی مجرای تنفسی بینی، دهان و گلو است.

خر و پف به دلیل اضافه وزن بخصوص در ناحیه گردن، موقعیت خواب نادرست، ساختار آناتومی بینی و دهان، آلرژی و سینوزیت یا مصرف برخی دارو ها رخ می دهد.

خروپف خطرناک نیست، اما اگر شدید باشد می تواند موجب ناراحتی افراد شود. هم چنین در صورتی که خروپف شدید به همراه آپنه خواب (وقفه تنفسی در خواب) وجود داشته باشد، باید برای درمان آپنه اقدام کرد.

در بیشتر موارد خروپف کردن در خواب را می توان با تغییر سبک زندگی درمان کرده یا کاهش داد. کاهش وزن، ترک سیگار و الکل، عدم استفاده از داروهای مسکن و خواب آور، درمان آلرژی ها و سینوزیت، استراحت در محیط مناسب و خوابیدن به پهلو از جمله این اقدامات هستند. در موارد شدید که راه های تنفسی تنگ و مسدود هستند، می توان از درمان هایی چون دستگاه فشار دهانی، دستگاه CPAP یا حتی جراحی مرطوب نیز برای درمان بهره برد.