آپنه خواب یا وقفه تنفسی یکی ار اختلال های خواب می باشد که باید جدی گرفته شود و نسبت به درمان آن اقدام شود. آپنه خواب زمانی اتفاق می افتد که فرد به صورت متوالی دچار اختلال در خواب می شود و تنفس فرد در طول خواب متوقف می شود و موجب بیدار شدن فرد می شود. در این مطلب به بررسی کامل وقفه تنفسی یا آپنه خواب خواهیم پرداخت بنابراین با ما همراه باشید.
انواع آپنه خواب
آپنه خواب شامل دو نوع آپنه انسدادی و آپنه مرکزی می باشد که در ادامه دراین باره توضیحاتی داده می شود.
آپنه خواب انسدادی
آپنه انسدادی شایع ترین نوع آپنه خواب است. این مشکل زمانی رخ می دهد که بخشی از راه هوایی و در برخی موارد کل مجرای تنفسی به ریه در طول شب مسدود می شود. در طول آپنه خواب، دیافراگم و ماهیچه های قفسه سینه باید سخت تر کار کنند تا راه های هوایی مسدود شده را باز کنند و هوا را به داخل ریه ها هدایت کنند. از علائم این بیماری می توان به تنفس شدید یا انقباض عضلات بدن اشاره کرد. این علائم می تواند باعث اختلال خواب، کاهش جریان اکسیژن به اندام های حیاتی و اختلال در ریتم قلب شود.
آپنه خواب مرکزی
آپنه خواب مرکزی به دلیل انسداد مجرا تنفسی رخ نمی دهد، بلکه به دلیل وضعیتی است که مغز به دلیل بی ثباتی مرکز کنترل تنفس، نمی تواند به عضلات سیگنال دهد که تنفس کنند. از آنجایی که چنین وقفه ای در تنفس با عملکرد سیستم عصبی مرکزی مرتبط است، به آن آپنه مرکزی می گویند. آپنه مرکزی بیشتر در افرادی دیده می شود که به دلیل سکته مغزی یا بیماری‌های عصبی مثل عفونت‌های جانبی آمیوتروفی به نارسایی سیستم عصبی مبتلا هستند. همچنین افرادی که دچار نارسایی قلبی یا ریوی هستند مستعد عارضه آپنه خواب هستند.
آپنه خواب در چه افرادی شایع است؟
حدود 25 درصد از مردان و به طور کلی 10 درصد از زنان از آپنه خواب رنج می برند. این بیماری در سنین مختلف از جمله نوزادان، کودکان به ویژه افراد بالای 50 سال و افراد چاق ممکن است بروز کند. علائم فیزیکی و ویژگی های این بیماری به طور کلی در اکثر افراد مبتلا یکسان می باشد. از علائم جسمانی می توان به چاقی، بلند بودن گردن و اختلالاتی مانند انسداد بینی، کوتاهی نرم کام، بزرگی لوزالمعده یا فک کوچک همراه با ناهنجاری اوربایت اشاره کرد که باعث کاهش قطر مجاری تنفسی فوقانی می شود.
علائم وقفه تنفسی یا آپنه خواب
اولین علائم آپنه خواب توسط فردی که در کنار بیمار می خوابد تشخیص داده می شود. بسیاری از افرادی که مبتلا به آپنه خواب هستند، معمولاً هیچ شکایتی از خواب خود نمی کنند و بیشتر اطرافیان به دلیل صدای خروپف ناراحت هستند. شایع ترین علائم آپنه خواب عبارتند از:
- خروپف
- احساس خواب آلودگی یا بی حالی در طول روز
- بی قراری در هنگام خواب و بیداری های مکرر در شب
- بیدار شدن ناگهانی به دلیل تنگی نفس یا احساس خفگی
- خشکی دهان یا گلو پس از بیدار شدن از خواب
- اختلالات شناختی مانند عدم تمرکز، فراموشی یا تحریک پذیری
- اختلالات خلقی
- تعریق شبانه
- سردرد
طبق تحقیقات انجام شده، افراد مبتلا به آپنه خواب مرکزی معمولاً در طول شب به طور پی در پی از خواب بیدار می شوند یا دچار بی خوابی هستند. این افراد اغلب هنگام بیدار شدن از خواب احساس خفگی یا تنگی نفس می کنند. علائم آپنه ممکن است در کودکان به اندازه بزرگسالان آشکار نباشد که در ادامه به بیان علائم آپنه خواب در کودکان می پردازیم.
• عملکرد تحصیلی ضعیف
• ضعف یا خواب آلودگی، که اغلب با تنبلی اشتباه گرفته می شود.
• تنفس دهانی در طول روز و مشکلات بلع
• حرکت قفسه سینه به داخل در هنگام دم
• وضعیت های خوابیدن غیرمعمول، مانند خوابیدن روی دست یا زانو یا بالا بودن گردن
• تعریق زیاد در شب
• اختلالات یادگیری و رفتاری (بیش فعالی)
• شب ادراری
درمان وقفه تنفسی یا آپنه خواب
جهت درمان این عارضه روش های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن می پردازیم:
تغییر سبک زندگی
در موارد خفیف، درمان محافظه کارانه می تواند نتیجه قابل توجهی داشته باشد. افراد می توانند با کاهش وزن در مسیر درمان این عارضه پیش بروند. مطالعات نشان می دهد که حتی کاهش 10 درصدی وزن تأثیر بسزایی در کاهش تعداد وقفه های تنفسی در طول خواب در اکثر بیماران دارد. اما نکته مهم این است که به دلیل افزایش اشتها و تغییرات متابولیک در بدن در طول بیماری، کاهش وزن اغلب برای بیماران دشوار است. از آنجایی که استفاده از قرص های خواب آور باعث تنگ شدن مجاری هوا در هنگام خواب و طولانی شدن دوره آپنه می شود، بهتر است افراد مبتلا به آپنه خواب از مصرف قرص های خواب آور خودداری کنند.
دستگاه کمک تنفسی
به گفته پزشکان، درمان با CPAP یا فشار مداوم راه هوایی، یک روش درمانی مناسب برای اکثر بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خواب می باشد. در این روش، هنگام خواب، ماسکی روی بینی یا دهان بیمار گذاشته می شود. این ماسک به دستگاهی متصل است که جریان مداوم هوا را به سمت بینی بیمار هدایت می کند. با تنظیم مناسب فشار هوا، بافت مجاری تنفسی فوقانی بیمار در هنگام خواب فرو نمی ریزند.
این روش در واقع از انسداد راه تنفس جلوگیری می کند، اما اگر درمان متوقف شود یا حتی به اشتباه انجام شود، ممکن است بیمار دوباره دچار آپنه شود. بسته به نیازهای خاص بیماران، روش ها و انواع مختلفی از دستگاه های فشار مثبت مداوم مجرای تنفس (CPAP) وجود دارد.
جراحی
روش های جراحی می تواند به طور قابل توجهی به بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خواب و همچنین کسانی که بدون ابتلا به آپنه خواب خروپف می کنند، کمک کند. روش های جراحی مختلفی در این وجود دارد و جالب اینکه برخی از آنها به صورت سرپایی انجام می شود. شرایطی مانند بینی کج، بزرگ شدن لوزالمعده یا پایین بودن فک همراه با ناهنجاری های نیش، اغلب باعث باریک شدن راه های تنفس در گلو و باعث بروز آپنه خواب می شود. چنین شرایطی نیاز به جراحی و برداشتن بافت اضافی دارد. اگر تغییر سبک زندگی یا CPAP تاثیری در درمان آپنه خواب نداشته باشد، اقدامات جراحی انجام می شود.
کلام آخر
در این مطلب به بررسی عارضه وقفه تنفسی یا آپنه خواب، انواع آپنه و علائم و علل آن پرداختیم. توصیه می شود که حتما این عارضه را جدی بگیرید تا از ایجاد مشکلات ناشی از آپنه خواب که پیش تر به آن اشاره شد؛ پیشگیری کرده باشید. در صورتی که متوجه شدید دچار عارضه آپنه خواب شده اید حتما جهت معاینه و درمان به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه نمایید.